ফেটি লিভাৰ, যাক হেপাটিক ষ্টেট’ছিছ বুলিও কোৱা হয়, যকৃতত অতিৰিক্ত চৰ্বি জমা হোৱা অৱস্থা। যকৃতত কিছু পৰিমাণে চৰ্বি থকাটো স্বাভাৱিক যদিও যেতিয়া চৰ্বি যকৃতৰ ওজনৰ ৫-১০% হয়, তেতিয়া ইয়াক চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগ বুলি গণ্য কৰা হয়। এই অৱস্থাক দুটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি: নন-এলকহলিক ফেটি লিভাৰ ডিজিজ (NAFLD) আৰু এলকহলিক ফেটি লিভাৰ ডিজিজ (AFLD)।
ফেটি লিভাৰৰ প্ৰকাৰ
নন-এলকহলিক ফেটি লিভাৰ ডিজিজ (NAFLD): যিসকল লোকে মদ্যপান কম বা একেবাৰেই নাখায় তেওঁলোকৰ ক্ষেত্ৰত এই ৰোগ হয়। ই চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ ৰূপ, প্ৰায়ে মেদবহুলতা, ডায়েবেটিছ, আৰু উচ্চ কলেষ্টেৰলৰ সৈতে জড়িত। এন এ এফ এল ডিয়ে নন-এলক’হলিক ষ্টেট’হেপাটাইটিছ (NASH) নামৰ অধিক গুৰুতৰ অৱস্থালৈ আগবাঢ়িব পাৰে, যাৰ ফলত যকৃতৰ প্ৰদাহ আৰু ক্ষতি হ’ব পাৰে।
এলকহলিক ফেটি লিভাৰ ডিজিজ (AFLD): নামটোৱেই কোৱাৰ দৰে এই ধৰণৰ অত্যধিক মদ্যপানৰ ফলত হয়। যেতিয়া যকৃতক বৃহৎ পৰিমাণৰ এলক’হল প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ দায়িত্ব দিয়া হয়, তেতিয়া চৰ্বি জমা হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগ হ’ব পাৰে।
কাৰণ:
- মেদবহুলতা: অতিৰিক্ত ওজনৰ বাবে চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়, বিশেষকৈ যেতিয়া অতিৰিক্ত চৰ্বি পেটত জমা হৈ থাকে।
- টাইপ ২ ডায়েবেটিছঃ ইনচুলিন ৰেজিষ্টেন্স থকা লোকৰ ফেটি লিভাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি।
- উচ্চ কলেষ্টেৰল আৰু ট্ৰাইগ্লিচাৰাইডঃ তেজত এই চৰ্বিৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পালে যকৃতত চৰ্বি জমা হোৱাত অৰিহণা যোগায়।
- মদ্যপানঃ সময়ৰ লগে লগে অত্যধিক পৰিমাণৰ মদ্যপান কৰিলে যকৃত চৰ্বিযুক্ত হ’ব পাৰে।
- দ্ৰুত ওজন হ্ৰাস: আচৰিত কথাটো হল যে অতি সোনকালে ওজন কমালেও যকৃতত চৰ্বি জমা হোৱাত অৰিহণা যোগাব পাৰে।
লক্ষণ:
বহু ক্ষেত্ৰত চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগ বিশেষকৈ প্ৰাৰম্ভিক অৱস্থাত লক্ষণীয় লক্ষণ দেখা নাযায়। কিন্তু ৰোগ বৃদ্ধিৰ লগে লগে তলত দিয়া লক্ষণসমূহ দেখা দিব পাৰে।
ক্লান্তি আৰু দুৰ্বলতা,পেটৰ বিষ বা অস্বস্তি, বিশেষকৈ সোঁফালৰ ওপৰৰ অংশত,অস্পষ্টভাৱে ওজন কমি যোৱা,জণ্ডিচ (ছাল আৰু চকু হালধীয়া হোৱা),পেটত ফুলা (Ascites) ৷,যকৃত বা প্লীহা বৃদ্ধি
প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসা:
- ওজন নিয়ন্ত্ৰণঃ ক্ৰমান্বয়ে ওজন কমালে যকৃতত চৰ্বি কমোৱাৰ অন্যতম ফলপ্ৰসূ উপায়। শৰীৰৰ ওজন ৫-১০% হ্ৰাস কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখিলে যথেষ্ট পাৰ্থক্য আহিব পাৰে।
- স্বাস্থ্যসন্মত খাদ্য: ফল-মূল, শাক-পাচলি, গোটা শস্য, আৰু ক্ষীণ প্ৰটিনযুক্ত সুষম খাদ্য খোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। চেনি আৰু অস্বাস্থ্যকৰ চৰ্বিযুক্ত প্ৰচেছড খাদ্য যেনে ট্ৰেন্স ফেট আৰু চেচুৰেটেড ফেট পৰিহাৰ কৰক
- ব্যায়াম: নিয়মিত শাৰীৰিক কাৰ্য্যকলাপে চৰ্বি জ্বলোৱাত সহায় কৰে, প্ৰদাহ কমায়, সামগ্ৰিক যকৃতৰ স্বাস্থ্য উন্নত কৰে। সপ্তাহৰ বেছিভাগ দিনতে কমেও ৩০ মিনিট মধ্যমীয়া ব্যায়ামৰ লক্ষ্য ৰাখক।
- মদ্যপান সীমিত কৰক: বিশেষকৈ এ এফ এল ডি ৰোগীৰ বাবে চৰ্বিযুক্ত যকৃত প্ৰতিৰোধ আৰু চিকিৎসাৰ বাবে মদ্যপান হ্ৰাস বা নিৰ্মূল কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
- তেজৰ চেনি আৰু কলেষ্টেৰল নিয়ন্ত্ৰণ: ঔষধৰ সহায়ত বা জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তনৰ সহায়ত ডায়েবেটিছ, উচ্চ কলেষ্টেৰল, উচ্চ ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিলে চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস কৰাত সহায়ক হয়।
- ঔষধঃ গুৰুতৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰদাহ বা অন্যান্য অন্তৰ্নিহিত অৱস্থা নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে ঔষধ প্ৰেছক্ৰিপচন কৰিব পাৰি। কিন্তু চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগৰ পোনপটীয়া চিকিৎসাৰ বাবে কোনো নিৰ্দিষ্ট ঔষধ নাই।
জটিলতা:
যদি চিকিৎসা নকৰিলে চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগ অধিক গুৰুতৰ যকৃতৰ অৱস্থালৈ গতি কৰিব পাৰে, য’ত অন্তৰ্ভুক্ত আছে:
- NASH (Non-Alcoholic Steatohepatitis): ইয়াৰ ফলত যকৃতৰ প্ৰদাহ হয় আৰু ইয়াৰ ফলত চিৰছিছ বা যকৃতৰ বিকলতা হব পাৰে।
- চিৰ’চিছঃ যকৃতৰ কলাত উন্নত দাগ পৰিলে স্থায়ী ক্ষতি হ’ব পাৰে আৰু ফলত যকৃত বিকল হৈ পৰে।
- যকৃতৰ কৰ্কট ৰোগঃ বিৰল ক্ষেত্ৰত দীৰ্ঘদিনীয়া যকৃতৰ প্ৰদাহ হ’লে যকৃতৰ কৰ্কট ৰোগৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাব পাৰে।
১/ চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগ উলটিব পাৰিনে?
হয়, প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ৰোগ প্ৰায়ে জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তন যেনে ওজন হ্ৰাস, স্বাস্থ্যসন্মত খাদ্যাভ্যাস, নিয়মীয়া ব্যায়ামৰ দ্বাৰা ওলোটা হ’ব পাৰে।
২/ ফেটি লিভাৰ কেনেকৈ ধৰা পৰে?
চৰ্বি জমা হোৱাৰ পৰিসৰ মূল্যায়ন কৰিবলৈ প্ৰায়ে তেজৰ পৰীক্ষা, ইমেজিং পৰীক্ষা (যেনে আল্ট্ৰাছাউণ্ড বা চিটি স্কেন), বা যকৃতৰ বায়’প্সিৰ জৰিয়তে চৰ্বিযুক্ত যকৃত নিৰ্ণয় কৰা হয়।
৩/ চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ বিষ হয় নেকি?
চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ফলত সদায় বিষ নহয়, কিন্তু কিছুমান লোকে পেটৰ ওপৰৰ সোঁফালে অস্বস্তি বা নিস্তেজ বিষ অনুভৱ কৰিব পাৰে।
৪) চৰ্বিযুক্ত যকৃতৰ ফলত আন ৰোগ হব পাৰে?
হয়, চিকিৎসা নকৰা চৰ্বিযুক্ত যকৃতে গুৰুতৰ ক্ষেত্ৰত NASH, চিৰ’ছিছ, আনকি যকৃতৰ কেন্সাৰলৈও আগবাঢ়িব পাৰে।
৫/ ফেটি লিভাৰ কেৱল অতিৰিক্ত ওজনৰ লোকৰ বাবে চিন্তাৰ বিষয় নেকি?
নাই, আনকি সুস্থ ওজন থকা লোকৰো চৰ্বিযুক্ত যকৃত হ’ব পাৰে, বিশেষকৈ যদি তেওঁলোকৰ অন্যান্য বিপদজনক কাৰক যেনে ডায়েবেটিছ বা উচ্চ কলেষ্টেৰল থাকে।
৬) মদ্যপানে যকৃতত চৰ্বিযুক্ত হব পাৰে?
হয়, অত্যধিক মদ্যপান কৰাটো এলকহলিক ফেটি লিভাৰ ডিজিজ (AFLD)ৰ এটা প্ৰধান কাৰণ।
0 Comments